Zakopane...

Zakopane powstało jako osada na miejscu sezonowych osad pasterskich. Pierwszy (zaginiony) przywilej osadniczy wydał podobno Stefan Batory w 1578 roku, który to przywilej został zatwierdzony przez króla Michała Wiśniowieckiego przywilejem osadniczym w 1670 roku. W 1676 roku wieś liczyła 43 mieszkańców (wraz z Olczą i Poroninem). Pierwotnie osada należała do króla, później do cesarsko-królewskiego skarbu austriackiego. W 1824 roku Zakopane wraz z częścią Tatr zostało sprzedane rodzinie Homolasców. W XVIII wieku w Kuźnicach zbudowano hutę żelaza (w XIX wieku był to największy zakład metalurgiczny w Galicji). Rozkwit Zakopanego rozpoczął się w drugiej połowie XIX w., kiedy to właściwości klimatyczne Zakopanego zaczął popularyzować Tytus Chałubiński. W roku 1876 Towarzystwo Tatrzańskie otworzyło w Zakopanem szkołę snycerską. W 1886 r. zostało uznane za uzdrowisko. W 1889 roku Zakopane liczyło już 3000 mieszkańców. W tymże też roku kupił je na licytacji (wraz z dużą częścią Tatr) hrabia Władysław Zamoyski – "mąż opatrznościowy" Tatr polskich, który stworzył podwaliny obecnego parku narodowego. W 1933 roku Zakopane uzyskało prawa miejskie. W czasie II wojny światowej Zakopane stało się ważnym punktem przerzutowym na Węgry. W podziemiach hotelu "Palace" mieścił się areszt Gestapo

Na początku marca 1940 w wilii "Tadeusz" przy drodze do Białego miała miejsce III Metodyczna Konferencja NKWD i Gestapo, na której omówiono metody pracy operacyjnej przeciwko polskiemu podziemiu i wymieniono się informacjami.

Znaczenie dla kultury polskiej

Pod koniec XIX wieku Zakopane stało się ważnym ośrodkiem kulturalnym, odwiedzanym (lub zamieszkanym) przez takie sławne postacie polskiej kultury jak: H. Sienkiewicz, W. Orkan, St. Witkiewicz, S. Żeromski, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Jan Kasprowicz, Mieczysław Karłowicz, Karol Szymanowski, Stanisław Ignacy Witkiewicz i inni. Stanisław Witkiewicz (ojciec) jest autorem tzw. stylu zakopiańskiego (zwanego też od jego nazwiska witkiewiczowskim) w budownictwie. Z pobytem letników a później także osiedlającej się w Zakopanem inteligencji nastąpił rozwój turystyki i taternictwa. W 1873 r. zawiązało się Towarzystwo Tatrzańskie, którego celem było propagowanie wiedzy o Tatrach, badanie ich, ułatwienie turystyki, ochrona przyrody i popieranie miejscowego rozwoju. Wśród inicjatorów powstania Towarzystwa był Tytus Chałubiński, ks. Józef Stolarczyk, Walery Eliasz-Radzikowski i inni. Działalności tego Towarzystwa Zakopane zawdzięcza pierwsze oświetlenie, organizację poczty i telegrafu, budowę Dworca Tatrzańskiego. Rozwój taternictwa i powtarzające się wypadki były powodem powołania Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego (1909). Inicjatorem jego powstania był przede wszystkim Mariusz Zaruski. Z pobytem letników związana jest także historia teatru w Zakopanem. Pierwsze przedstawienia wystawiane były przez zespoły amatorskie tworzone przez gości, ale już w 1892 Zakopane odwiedza zespół teatralny złożony z zawodowych aktorów. Powołany w 1900 r. Związek Przyjaciół Zakopanego zainicjował powstanie stałego teatru amatorskiego, a od 1904 sezonowego zespołu zawodowego. W Zakopanem występowała Helena Modrzejewska, Antonina Hoffman, Irena i Ludwik Solski i inni. W latach międzywojennych działał w Zakopanem Teatr Formistyczny.

Z działalnością Związku Przyjaciół Zakopanego związana jest także budowa pomnika Tytusa Chałubińskiego i powstanie pierwszych stowarzyszeń sportowych. Do najsławniejszych zabytków zaliczane są: barokowy drewniany kościółek obok zabytkowego Cmentarza Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku; zabytkowa góralska zabudowa drewniana; budowle w stylu zakopiańskim; wille (np. Koliba, Pod Jedlami i inne).

Turystyka

Liczne sanatoria i domy wypoczynkowe oraz duża baza noclegowa, czynią z Zakopanego miejscowość atrakcyjna dla turystów. Główną atrakcją turystyczną są Tatry. Inne to:

* kolej linowo-terenowa na Gubałówkę
* kolejka linowa na Kasprowy Wierch
* kolej linowo-krzesełkowa na Butorowy Wierch
* skocznia narciarska Wielka Krokiew
* Teatr im. Stanisława Ignacego Witkiewicza
* liczne festiwale i imprezy folklorystyczne (Jesień Tatrzańska i Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich)

Kościoły i związki wyznaniowe

* Kościół rzymskokatolicki - 10 parafii rzymskokatolickich (zobacz: dekanat Zakopane). Najbardziej znane kościoły i kaplice dekanatu to:
o Kościół Najświętszej Rodziny
o Stary Kościółek Matki Bożej Częstochowskiej
o Sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej
o Kościół Świętego Krzyża w Zakopanem
o Kościół Św. Antoniego z Padwy w Zakopanem
o Kościół św. Jana Apostoła i Ewangelisty na Harendzie
o Kaplica Najświętszego Serca Pana Jezusa w Jaszczurówce
o Kaplica Matki Boskiej Jaworzyńskiej Królowej Tatr na Wiktorówkach
o Kaplica Matki Boskiej Nieustającej Pomocy na Gubałówce
* Kościoły protestanckie
o Kościół Adwentystów Dnia Siódmego - zbór
o Kościół Zielonoświątkowy - zbór
* Inne
o Świadkowie Jehowy - 2 zbory z Salą Królestwa

Muzea i galerie sztuki
* Muzeum Tatrzańskie im. dr. Tytusa Chałubińskiego
* Muzeum Stylu Zakopiańskiego w willi Koliba
* Muzeum Przyrodnicze Tatrzańskiego Parku Narodowego
* Muzeum Kornela Makuszyńskiego
* Muzeum Jana Kasprowicza
* Muzeum Karola Szymanowskiego w willi "Atma"
* Galeria Władysława Hasiora
* Muzeum Męczeństwa

Komunikacja

Komunikację autobusową zapewnia PKS i przewoźnicy prywatni (ci ostatni głównie z Krakowem). Po mieście kursują linie komunikacji miejskiej obsługiwane przez PKS i przewoźników prywatnych tzw. busy które mają główny punkt pod barem Fis, po przeciwnej stronie skrzyżowania przy dworcach kolejowym i autobusowym PKS. W sezonie letnim i zimowym zapewniają komunikację z centrum miasta do początków szlaków turystycznych prowadzących w Tatry i okolice Zakopanego, oraz zimą do wyciągów i tras narciarskich (m in. do wylotów Dolin: Chochołowskiej, Kościeliskiej, Małej Łąki, Strążyskiej, Białego, do Kuźnic - dolna stacja Kolei Linowej na Kasprowy Wierch, tras narciarskich pod Nosalem, Jaszczurówki, Doliny Olczyskiej, Toporowej Cyrhli, przejścia granicznego na Łysej Polanie, Palenicy Białczańskiej - droga do Doliny Roztoki i Morskiego Oka, do Bukowiny Tatrzańskiej, na Głodówkę, do Poronina, Małego Cichego, Murzasichla, Olczy, na Szymoszkową Polanę, do dolnej stacji wyciągu na Butorowy Wierch, do Kościeliska i Witowa). Opłaty wynoszą od dwóch do sześciu - ośmiu złotych od osoby zależnie od trasy. Tabor to prywatne mikrobusy zabierające od dziesięciu do 22 osób, jest możliwość zabrania bagażu (plecaka) , a zimą nart, większość jest wyposażona w środki łączności. Ruszają po zebraniu kompletu pasażerów, w sezonie cieszą się dużym powodzeniem, więc kursują dosyć często, jednak trzeba sprawdzić porę ostatniego odjazdu na przystankach końcowych by było czym powrócić do miasta - wieczorem jest ich zdecydowanie mniej. W nocy można tylko liczyć na niezbyt częste taksówki lub tzw. okazję....

Zdjęcia (6)

Komentarze (0)